زانینه‌ك ل دور زه‌كاتا فترێ 
چار شەمب 24 رمضان 1432 | نڤیسەر كوردستان 
الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام على المبعوث رحمة للناس أجمعین، وعلى آله الطیبین، وصحابته الغر المیامین، ومن تبعهم بإحسان إلى یوم الدین .. أما بعد
زه‌كاتا فترێ د هه‌یڤا ڕه‌مه‌زانێ دا دئێته‌ دان ژ به‌ر هندێ من‌ ڤیا ئه‌ز به‌حسێ وێ بكه‌م و دیاركه‌م حوكمێ وێ وئه‌و تشتێت ب وێ ڤه‌ د گرێدای، دا ببیته‌ هاریكار بۆ مرۆڤێن ڕۆژیگر ل سه‌ر دانا وێ ب ڕه‌نگه‌كێ دروست، و ل دویڤ وێ یا پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) دیار كری، ئه‌و ژی د چه‌ند خاله‌كادا:
1- حوكمێ وێ: زه‌كاتا فترێ فه‌رزه‌ ل سه‌ر هه‌ر مرۆڤه‌كێ موسلمان د هه‌یڤا ڕه‌مه‌زانێ دا، ئه‌وێ زێده‌تر ژ قویتێ خۆ وعه‌یالێ خۆ هه‌بیت ل شه‌ڤا جه‌ژنێ وڕۆژا وێ، ژ به‌ر گوتنا (عبدالله كوڕێ عومه‌ری) خودێ ژ وان هه‌ردوكا ڕازیبیت دبێژیت: (أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلى الله عليه وسلم) فَرَضَ زَكَاةَ الْفِطْرِ مِنْ رَمَضَانَ عَلَى كُلِّ نَفْسٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ). رواه البخاری ومسلم. ئانكو: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) فه‌رزكر زه‌كاتا فترێ ل هه‌یڤا ڕه‌مه‌زانێ ل سه‌ر هه‌ر نه‌فسه‌كێ ژ موسلمانا.

2- ژ به‌ر چ هاتیه‌ فه‌رزكرن؟: زه‌كاتا فترێ یا هاتیه‌ فه‌رزكرن ژ به‌ر دوو تشتا:
أ- پاقژیه‌ بۆ ڕۆژیگری ژ وان گوتن وكریارێت وی گوتین وكرین یێت ب گوننه‌هـ وخه‌له‌ت وسه‌قه‌ت و بێ مفا د هه‌یڤا ڕه‌مه‌زانێ دا.
ب- زاددانه‌ وتێركرنه‌ بۆ فه‌قیرا ل ڕۆژا جه‌ژنێ.
ژ به‌ر گوتنا (عبدالله كوڕێ عه‌باسی) خودێ ژ وان هه‌ردوكا ڕازیبیت دبێژیت: (فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله عليه وسلم) زَكَاةَ الْفِطْرِ طُهْرَةً لِلصَّائِمِ مِنَ اللَّغْوِ وَالرَّفَثِ وَطُعْمَةً لِلْمَسَاكِينِ) رواه أبو داود وحسنه اڵالبانی. ئانكو: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) زه‌كاتا فترێ فه‌رزكر پاقژی بۆ ڕۆژیگری – ژ گوتن وكریارێت ب گوننه‌هـ وخه‌له‌ت وسه‌قه‌ت – ، وزاد دان بۆ فه‌قیرا.
3- ل سه‌ر كێ فه‌رزه‌؟: زه‌كاتا فترێ فه‌رزه‌ ل سه‌ر هه‌ر مروڤه‌كێ موسلمان چ یێ مه‌زن بیت یان بچویك بیت، وچ عه‌بد بیت یان یێ حوڕ بیت، وچ ژنك بیت یان زه‌لام بیت، ژبه‌ر گوتنا (عبدالله كوڕێ عومه‌ری) خودێ ژ وان هه‌ردوكا ڕازیبیت دبێژیت: (فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله عليه وسلم) زَكَاةَ الْفِطْرِ …… عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ وَالذَّكَرِ وَالْأُنْثَى وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنْ الْمُسْلِمِينَ) رواه البخاری. ئانكو: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) فه‌رزكر زه‌كاتا فترێ ل سه‌ر یێ عه‌بد ویێ حوڕ، ویێ نێر ویێ مێ، ویێ بچویك ویێ مه‌زن، ژ موسلمانا.
4- شه‌رتێن وێ: زه‌كاتا فترێ دوو شه‌رت یێت هه‌ین:
أ- ئیسلام: ئانكو ئه‌وێ زه‌كاتا فترێ دده‌ت یان پێشڤه‌ بێته‌ دان دڤێت موسلمان بیت.
ب- قویتێ زێده‌: ئانكو ئه‌وێ زه‌كاتا فترێ دده‌ت دڤێت هند قویت هه‌بیت زێده‌تر ژ قویتێ خۆ وعه‌یالێ خۆ وهه‌وجه‌یێت خۆ یێت پێتڤی ل شه‌ڤا جه‌ژنێ وڕۆژا وێ.
ڤێجا ئه‌وێ ئه‌ڤ هه‌ر دوو شه‌رته‌ ل ده‌ڤ هه‌بن، دڤێت زه‌كاتا فترێ پێش خۆ وئه‌وان كه‌سێت نه‌فه‌قا وان ژی ل سه‌ر وی فه‌رز ئه‌و بده‌ت.
5- دێ ژ چ ئێته‌ دان و دێ چه‌ند ئێته‌ دان ؟: یا فه‌رز د دانا زه‌كاتا فترێ دا صاعه‌كه‌ ژ وی قویتێ باراپتر خه‌لكێ وێ ده‌ڤه‌رێ دخۆت، چ گه‌نم بیت یان جه‌هـ یان قه‌سپ یان مێوێژ یان كه‌شك یان برنج یان ساڤار یان هه‌ر قویته‌كێ دی هه‌بیت، ژبه‌ر گوتنا (ئه‌بو سه‌عیدێ خودری) خودێ ژێ ڕازیبیت دبێژیت: (كُنَّا نُخْرِجُ زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ طَعَامٍ أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ أَقِطٍ أَوْ صَاعًا مِنْ زَبِيبٍ). متفق علیه. ئانكو: مه‌ زه‌كاتا فترێ ده‌رتێخست صاعه‌ك ژ گه‌نمی یان صاعه‌ك ژ جه‌هی یان صاعه‌ك ژ قه‌سپا یان صاعه‌ك ژ كه‌شكا یان صاعه‌ك ژ مێویژا.
وهه‌ر صاعه‌ك ب پیڤان: چار كولمێت مرۆڤه‌كێ ناڤنجینه‌، و ب كێشان دوو كیلو ونیڤن ب زێده‌هی.
و د هنده‌ك حه‌دیسادا یا هاتی گه‌نم نیڤ صاع ئانكو دوو كولمێت مرۆڤه‌كێ ناڤنجی.
و ناچێبیت پێش قویتی ڤه‌ پاره‌ بێنه‌ دان، چونكو ئه‌ڤه‌ خیلافا گوتن وكریاریێت پێغه‌مبه‌رێ خودێ‌ وصه‌حابیێت ویه.
و چونكو نه‌یا ب زه‌حمه‌ت بوو وه‌ختێ پێغه‌مبه‌رێ خودێ‌ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) گوتی صاعه‌ك ژ گه‌نمی یان ژ جه‌هی یان ژ قه‌سپا یان ژ كه‌شكا یان ژ مێویژا، ئه‌و بێژیت یان دیناره‌ك یان دوو یان ده‌هـ یان بیست، به‌لێ وه‌نه‌گوت، ڤێجا وه‌ختێ وه‌نه‌گوتی مه‌عنا یا دروست نینه‌، ویا دروست ویا باش هه‌ر ئه‌وه‌ یا وی گوتی.
وئه‌وێ بێژیت ئه‌ڤه‌ بۆ فه‌قیری باشتره‌ وچێتره‌ مه‌عنا ئه‌و یێ دبێژیت پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) نه‌ دزانی یا باشتر‌ وچێتر كیشكه‌، وئه‌ڤ‌ چه‌نده‌ ژ گوننه‌هێت مه‌زنه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م نه‌ بێژین كوفره.
و هه‌ر وسا ئه‌گه‌ر ئه‌ڤه‌ یا دروست با صه‌حابیێت وی دا ده‌ن و دا كه‌ن، چونكو پاره‌ وفه‌قیر ل وی وه‌ختی ژی هه‌بوون.
و هه‌ر وسا ئه‌و ژ مه‌ زانا وته‌قوا وب ڕه‌حمتر بوون، و ئه‌وان پتر خێر دڤیان ودكرن ژ مه‌، وپتر ژ خودێ ژی د ترسیان ژ مه‌.
و صه‌حابیێت وی خودێ ژ وان ڕازیبیت چ جارا پاره‌ نه‌داینه‌، ول گه‌ل هندێ هنده‌ك زه‌نگین ژی د ناڤ وان دا هه‌بوون، وه‌كی (عوثمانێ كوڕێ عه‌ففانی) وهنده‌كێت دی، وگه‌له‌ك فه‌قیر ژی هه‌بوون ل وه‌ختێ وان و د پێتڤی پاره‌ی بوون، ویا ب ساناهی بوو ئه‌و پاره‌ی بده‌ن، به‌لێ ئه‌وان پاره‌ نه‌دان، چونكو وان د زانی دانا پارا پێش قویتی ڤه‌ یا دروست نینه‌.
و هه‌ر وسا زانایێت خودانێت مه‌زهه‌با ژی (ئیمامێ شافعی وئیمامێ مالك وئیمامێ أحمد) دروست نه‌كریه‌ پاره‌ پێش قویتی ڤه‌ بێنه‌ دان.
6- وه‌ختێ دانا وێ: دانا زه‌كاتا فترێ فه‌رز دبیت ب به‌رێڤه‌بوونا ڕۆژێ ل ڕۆژا به‌ری جه‌ژنێ.
و بو دانا وێ سێ وه‌خت یێت هه‌ین:
أ- وه‌ختێ ژ هه‌میا دروستتر وباشتر وبخێرتر: ئه‌و ژی ده‌ست پێ دكه‌ت ژ ده‌ركه‌تنا سپێده‌ییا جه‌ژنێ حه‌تا به‌ری كرنا نڤێژا جه‌ژنێ، ژ به‌ر گوتنا (عبدالله كوڕێ عومه‌ری) خودێ ژ وان هه‌ردوكا ڕازیبیت دبێژیت: (أَنَّ النَّبِيَّ (صلى الله عليه وسلم) أَمَرَ بِزَكَاةِ الْفِطْرِ قَبْلَ خُرُوجِ النَّاسِ إِلَى الصَّلَاةِ) متفق علیه. ئانكو: پێغه‌مبه‌رێ خودێ‌ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) ئه‌مركر زه‌كاتا فترێ بێته‌ دان به‌ری ده‌ركه‌تنا خه‌لكی بۆ نڤێژێ – ئانكو: نڤێژا جه‌ژنێ – .
هه‌ر وسا ژ به‌ر گوتنا (عبدالله كوڕێ عه‌باسی) خودێ ژ وان هه‌ردوكا ڕازیبیت دبێژیت: (فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله عليه وسلم) زَكَاةَ الْفِطْرِ طُهْرَةً لِلصَّائِمِ مِنَ اللَّغْوِ وَالرَّفَثِ وَطُعْمَةً لِلْمَسَاكِينِ، مَنْ أَدَّاهَا قَبْلَ الصَّلاَةِ فَهِىَ زَكَاةٌ مَقْبُولَةٌ، وَمَنْ أَدَّاهَا بَعْدَ الصَّلاَةِ فَهِىَ صَدَقَةٌ مِنَ الصَّدَقَاتِ). رواه أبو داود وابن ماجە، وحسنه اڵالبانی. ئانكو: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێن خودێ‌ لێ‌ بن) زه‌كاتا فترێ فه‌رزكر پاقژی بۆ ڕۆژیگری – ژ گوتن وكریارێت ب گوننه‌هـ وخه‌له‌ت وسه‌قه‌ت – ، و زاددان بۆ فه‌قیرا، ئه‌وێ بده‌ت به‌ری نڤێژێ ـ نڤێژا جه‌ژنێ ـ ئه‌و زه‌كاته‌كا قه‌بیلكریه‌، وئه‌وێ بده‌ت پشتی نڤێژێ ئه‌و خێره‌كه‌ ژ خێرا (ئانكو: نائێته‌ حسێبێ ب زه‌كاتا فترێ).
ب- وه‌ختێ دروست: ئه‌و ژی دانا زه‌كاتا فترێ یه‌ به‌ری جه‌ژنێ ب ڕۆژه‌كێ یان دوو ڕۆژا، چونكو هنده‌ك ژ صه‌حابیا یا دای ب ڤی ڕه‌نگی، وه‌كی عبدالله كوڕێ عومه‌ری .
ت- وه‌ختێ نه‌باش: ئه‌و ژی دانا زه‌كاتا فترێ یه‌ به‌ری جه‌ژنێ ب پتر ژ دوو ڕۆژا ، وه‌كی هندك پێنج یان دهـ یان پازده‌ ڕۆژا یان پتر به‌ری جه‌ژنێ دده‌ن، ئه‌ڤه‌ یا خه‌له‌ته‌، چونكو كه‌سه‌كێ ژ صه‌حابیا وه‌نه‌كریه‌.


دانان

مەڵا جلیل صادق باخورنیفی

ئیمام وخەتیبێ‌ جامعا حەجی مصطفی

منقووووووووووووووووول.... أحفاد الصلاح الدين الأيوبي : أخوكم ابوحسين مزيري
 Hafar~alqbor@nimbuzz.com 
حفار القبور في خدمتكم
 http://paradiseway.yn.lt 
طريق الجنه خاص لتحميل تكستات اسلاميه، مع قسم اللغة الكرديه 
http://ramadhan.yn.lt 
رمضان ، لتعرف اكثر عن شهر رمضان، مع قسم اللغة الكرديه
 اذا أعجبك موضوع من موضوعاتى ..فلا تشكرنى ولكن أدع لي (في ظهر الغيب)
 ملاحظه : كل ملفات منقوله ومنسوخ