حقوق العمال في الإسلام) 
چار شەمب 1 جمادى الثانية 1432 | نڤیسەر كوردستان 
حەق ومافێن كرێكاران دئیسلامێ ‌دا
مەعیەن ئیسلامێ‌ كەرەم وقەدرێ‌ كاركەران وكرێكاران پاراستییە، ودانپێدان بماف وحەقێ‌ وان یێ‌ شەرعی كریە وئەڤە بویە جارا ئێكێ‌ كو ئیسلام بەحسێ‌ حەقێ‌ وان دكەت بەری چەندەهان سەد سالا.
ئیسلامێ‌ دانپێدان دحەقێ‌ وان كرێكاران (العمال) كریە وهەژمارتینە وەك  تاكە كەسی دناڤ جڤاكێ‌ ئەو تێدا دژین ، وئەڤە هەمی دزڤریتە ڤە بو دادپەروەری وعەدالەتا ئیسلامێ‌ ،
ئیسلامێ‌ داخواز ژ خودان كارا كریە (صاحب العمل) دباش بن دگەل كاركەران وكرینە برایێت ئێك ودوو وچ جیاوازی نەكریە دناڤ بەرا وان دا ، ئیسلامێ‌ بەرێ‌ خودان كاران دایە دلوڤانیێ‌ دگەل كرێكاران .

 
كورتیەكا كورت دەربارەی ماف وحەقێن كاركەران:-
1. ئیسلامێ‌ كارئینایە بەرامبەر عیبادەتی: كو مروڤ كاچەوا خو بشكێنیت بوخودێ‌ وكارو فەرمانێت وی ب جهتینت وحەقێ‌ خودێ‌ ددەتێ‌ ئاها بڤی رەنگی مروڤ قەدرێ‌ شولی بزانیت ویێ‌ صافی بیت دكارێ‌ خودا ویێ دیری هەمی رێكێت حەرام وسەختەیان بیت وگەلەك بەلگە هەنە دقورئانێ‌ دا ژوان ((وَلِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ)) خودێ دێ جزایێ كارێن وان دەتێ بێكو زوری ل وان بێتە كرن .
2. حەقێ‌ كرێكارییە ئەو ماف وحەق بگەهنێ‌ ئەوێ‌ ئەو وخودانێ‌ كاری ل سەر پێك هاتین . یەعنی ئەو شەرت ومەرج بێنە ب جهئینان ئەوێن دناڤ بەرا هەردوواندا هاتییە موركرنێ‌ بێكو زولم وزورداریێ‌ ل ئێك ودوو  بكەن .
3. حەقێ‌ كاركەریی یە هند كار بكەت هندی دشیانا وی دایە كو ژ تاقەتاخو شولنەكەت كو زەرەرێ‌ بگەهینتە صحەتاخو یان وی كاری نەكەت ئەوێ‌ ئەو نەزانیت.
4. ژحەقێ‌ كرێكارییە كەرامەت وقەدرێ‌ وی بێهتە گرتن وناچێبیت خودانێ‌ كاری ڤی كاركەری(عامل) وەكی عەبدا لێ بكەت یان رەزیل بكەت یان ئاخفتنێت نەخوش بێژیتێ‌.
5. ژحەقێ‌ كرێكارییە وی تشتی ئەداكەت وبجهبینت ئەوێ‌ خودێ‌ ل سەر فەرزكری وەكی نڤێژ و روژی وحەج ………. وخودانێ كاری دەستیریێ بدەتێ ل دەمێ ڤان رەنگە عیباداتا دكەت .
6. ژحەقێ‌ كرێكارییە ئەگەر گلە وگازندە هەبیت بو خو ژخودانێ‌ كاری بكەت بێ‌ ترس وشەرم وئەگەر حەقێ وی نەدایێ هینگێ وی حەق یێ‌ هەی شكایەتێ‌ ل نك دادوەری بكەت تاكو حەقێ خو بزڤرینت  .
7. ژحەقێ‌ كرێكارییە زولم لێ‌ نەئێتە كرن ژلایێ‌ خودانێ‌ كاری ڤە چونكی زولم وزورداری ژهەمی لایەكی ڤە ئیسلامێ‌ حەرام كریە چونكی خودێ‌ زولم ل سەر نەفسا خو حەرام كریە و ل دناڤ بەرا بەنییان ژی حەرام كریە وخودێ  زولمێ‌ ل كەسەكێ‌ ناكەت و ل كەسەكێ‌ نەكریە ((وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ)) ((يا عبادي إني حرمت الظلم على نفسي وجعلته بينكم محرماَ فلا تظالموا)) .
بێ‌ شك ئیسلامێ‌ قەدرەكێ‌ مەزن دایە كاری خودایێ‌ مەزن دبێژیت ((مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ)) هاتیە ڤەگوهاستنێ‌ ژئیمامێ‌ عمر دگوتنەكا وی دا : (( ئەس حەش وی ناكەم ئەوێ‌ كار بو دنیایێ‌ و ئاخرەتێ‌ نەكەت ودگوت :- زەلامەك گەلەكێ‌ مەزنە دچاڤێت من دا بەلێ‌ دەمێ‌ ئەز دبێژمێ‌ تو چ شول دكەی : ئەو دبێژت چ شولا ناكەم هینگێ‌ ئەو دچاڤێت من دا د شكێت)) ، پێغەمبەرێن خودێ‌ (سلاڤێن خودێ ل وان بیت) كو ژ هەمی چێكریان باشترن وبقەدرترن ئەوان هەمییان كارێن خاص وجوراوجوركرینە.
((ئادەمی چاندن كریە – نوحی نە جاری كریە – ادریسی خەیاگی كریە – داودی ئاسنگەری كریە – موسای شڤانی كریە — عیسای نەجاری كریە – محمد بەری ب بیتە پێغەمبەر شڤانی وبازرگانی كریە .
چێنابیت بو موسلمانی یێ‌ بێ‌ كار بیت وبێژیت بهیڤیا خودێ‌ ڤە و چ سەبەبا نەكەت بو پەیداكرنا رزقی ، كارێ‌ كێم پارە چێترە ژهندێ‌ كو مروف خو هەوجەی خەلكی بكەت ودەستێ‌ خاستنێ‌ درێژبكەت , ژبەر گوتنا پیغەمبەرێ خودێ (سلاڤێن خودێ لێ بن) دبیژیت (( ئەگەر ئێك ژهەوە وەریسێ‌ خو سپێدێ دگەل خودا ببەتە چیایی تژی ناف داركەت و بینتە سیكێ‌ بفروشت وژوی پارەی بخوت وبكەتە خێر بخێرترە كو خازخازوكیێ ژ خە لكی بكەت)).
8. كریا كاركەری ل سەر خودانێ‌ كاری ژ وان تشتێن ژ هەمیان گرنگترە كو لازمە ل سەر ملێن خودانێ‌ كاری كریا كاركەری بدەتێ‌ بەری خوها ئەنیا وی هشك ب بیت ژبەر گوتنا پێغەمبەری (سلاڤ لێ‌ بن) دەمێ‌ دبێژیت : ((أَعْطِ الأَجِيرَ أَجْرَهُ قَبْلَ أَنْ يَجِفَّ عَرَقُهُ)) وكاركرنا مروڤی ژ بەر مالییە وئەگەر مال نە گەهتێ هینگێ ما بو چیە كاربكەت ! گەلەك مروڤا دێ بینی حەقێ عاملی گیرودكەن بو ماوێ هەیڤەكێ وحەتا چەند سالا وحەتا ل دوماهیكێ دێ ئێنكارێ كەت وبێژت تە چ حەق ل نك من نینە یان من یێ دایە تە …وبوخاری د حەدیسەكا دی دا دبێژیت كو پێغەمبەری (سلاڤ لێ‌ بن ) گوت: ((خودێ‌ تەعالا گوت: سێ‌ كەس هەنە ئەز جرەكێشیێ‌ (هەڤركێ‌) وانم ل روژا قیامەتێ‌ :  زەلامەكی ب من ئێك ئەمین كر وپاشی غەدرە لێ كر ، زەلامەكی مروڤەكێ حور یێ نەعەبد بفروشیت وپارێت وی بخوت ، وزەلامەكی كاركەرەك كرێ كر وپشتی كارێ وی بدوماهیك ئینای كریا وی نەدایێ )) ((عَن أَبِي هُرَيْرَةَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ : ثَلاثَةٌ أَنَا خَصْمُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ : رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ ، وَرَجُلٌ بَاعَ حُرًّا فَأَكَلَ ثَمَنَهُ ، وَرَجُلٌ اسْتَأْجَرَ أَجِيرًا فَاسْتَوْفَى مِنْهُ وَلَمْ يُوفِهِ)) (زەلامەكى‌ كاركەرەك كرێ‌ كر و وی شولێ‌ وی كر بەلێ‌ حەقێ‌ وی نەدایێ‌) .
9. حەقێ‌ كاركەری یە كارەكێ‌ درست وپاقژ بكەت: پێغەمبەر (سلاڤ لێ‌ بن ) دبێژیت ((إِنَّ أَطْيَبَ مَا أَكَلَ الرَّجُلُ مِنْ كَسْبِهِ)) بێ‌ شك یا بخێرو حەلال تر بو زەلامی كو خاری ژ وی كەسب وكاری دەستێ‌ وی یە .
10. ژحەقێ‌ كاركەری وخودانێ‌ كاری یە خو دیری غشێ‌ وحیلێ  بكەن ژبەرگوتنا پێغەمبەری (سلاڤ لێ‌ بن) دەمێ‌ دبێژیت: ((من غشنا فليس منا)) هەركەسێ‌ غشێ‌ ل مە بكەت نەش مەیە ، یەعنی ئەو كارێت غشێ‌ وحیلە تێدا هەبن نە ژ كارێت پێغەمبەری وموسلمانا نە، ڤێجا لازمە ل سەر هەردوو لایان خو دویری هەمی خیانەت وحیلە وغشێ‌ بكەن داكو بەرەكەت وخێر د كارێن وان هەردوواندا هەبیت.
نڤێسین   
بابێ‌ یوسڤی

منقووووووووووووووووول.... أحفاد الصلاح الدين الأيوبي : أخوكم ابوحسين مزيري
 Hafar~alqbor@nimbuzz.com 
حفار القبور في خدمتكم
 http://paradiseway.yn.lt 
طريق الجنه خاص لتحميل تكستات اسلاميه، مع قسم اللغة الكرديه 
http://ramadhan.yn.lt 
رمضان ، لتعرف اكثر عن شهر رمضان، مع قسم اللغة الكرديه
 اذا أعجبك موضوع من موضوعاتى ..فلا تشكرنى ولكن أدع لي (في ظهر الغيب)
 ملاحظه : كل ملفات منقوله ومنسوخ