بێ‌ ئیفلەحی _كوراتی _الطیرە 
ئەینی 10 صفر 1432 | نڤیسەر كوردستان 
  *پێناسا بێ‌ ئیفلەحیێ:-‌ 

دزمانیدا/ هاتی یە وەرگرتن ژ {الطیرە}ئانكو ژ بالندەی ، بێ ئیفلەحیكرنا هندەك بالندە و ناڤ و جه و كەس وهەیڤان ،  ل سەر دەمێ‌ جاهلییەتێ‌ دا ئەگەر مرۆڤەكی ژ وانا كارەك یان سەفەرەك ل بەربا ، دا سەحكەتە عەسمانی ئەگەر رەنگەكێ‌ بالندا كەتبا بەرچاڤێت وان بكار و سەفەراخو رانەدبون و داهێلن بو دەمەكێ‌ دی تر دبێژنە ڤی رەنگی بێ‌ ئیفلەحیا بالندان یان كێریشكان یان هەرتشەكێ‌ دی هەبیت .
د شەریعەتی دا، بێ‌ ئیفلەحی پەیدا دبیت ب ئەگەرا تشتەكی چ دیتن یان گوه لێ‌ بوون یان زانینا وی تشتی .
* حوكمێ‌ بێ‌ ئیفلەحیێ‌:- 
بێ‌ ئیفلەحی تەوحیدێ‌ ناهێلیت و پویچ دكەت ژبەر دوو رێیان:- 
1- ئەو كەسێ‌ ب بێ‌ ئیفلەحیێ‌ رادبیت و كار پێ‌ دكەت (تەوەكول) و پشت راستیا وی بخودێ‌ دهێتە برین و كارتێ‌ كرن و پشتبەستنا وی ل سەر كەسەكێ‌ دی یان تشتەكێ‌ دی یە ژبلی خودێ‌ .
2- و ئەو یێ‌ گرێ‌ داییە ب فەرمانەكێڤە چ راستی بو نینن ب تنێ‌ ئەو هندەك هزرو خەیالن .

* دەلیل ل سەر دویركەتنێ (نەهیا) ژ بێ‌ ئیفلەحیێ‌ (التطیر) :-
گوتنا خودێ‌ تعالی (فَإِذَا جَاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوا لَنَا هَذِهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسَى وَمَنْ مَعَهُ أَلَا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ) الاعراف 131  
 ((موسا پێغەمبەر (سلاڤ لێ‌ بن) گوتە فیرعەونی و مللەتێ‌ وی: نێ‌ ئەوا بسەرێ‌ وان دئێت ژ كولپ و خەلایێ‌ ب قەدەرا خودێ‌ یە و ژبەر كوفر و گونەهێن وانە ، بەلێ‌ پترییا مللەتێ‌ فیرعەونی ڤێ‌ چەندێ‌ نزانن)).

 گوتنا پێغەمبەری سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بن دبێژیت ((لَا عَدْوَى وَلَا طِيَرَةَ وَلَا هَامَةَ وَلَا صَفَرَ)) بوخاری و موسلم ڤەدگوهێزن. گوتنا پێغەمبەری سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بن دبێژیت ((الطِّيَرَةُ شِرْكٌ)) ئەبو داود و ترمزی  ڤەدگوهێزن .

 لا عدوی:- ئانكو ئێش بخو ناهێتە ڤەگرتن ژ كەسەكی بو كەسەكێ‌ دیتر بەلێ‌ پا ب شیان و ڤیان و حەسكرنا خودێ‌ یە.

 ولاطیرە:- ئانكو بێ‌ ئیفلەحی ب خو نینە ، بەلكو ئەگەر تشتەكێ‌ نەخوش هاتە سەرێ‌ مروڤی هینگێ‌ ئەو بقەزا و قەدەرا خودێ‌ یە نەكو بدیتنا هندەك گیانەوەرانە .

 ولا هامە:- (هامە نینە) بەلكو ل سەر دەمێ‌ جاهلی یەتێدا و ل نك هندەك مرۆڤێن نەزان ئەگەر پرچا ئێكی قوساندبایە پیچەكێ‌ ژ گەفكا وی دا هێلن داكو چ نەخوشی نەگەهیتێ یان چاڤین نەبیت، شریعەتی گوتی ئەڤە نینە و چ راستی بو نینن ، ویا هاتی ئەگەر شەڤێ بالندەك كەفتبا سەر بانێ مالەكێ هینگێ ئەو نیشانا مرنا كەسەكی یە ژ وێ مالێ .

 ولاصفر:- ل سەر دەمێ‌ جاهلیەتێدا تایبەتی ل سەردەمێ‌ عەرەبێن بەری ئیسلامێ‌ دا ئەوان هزر دكر كو هەیڤا سەفەرێ‌ ئەوا پشتی موحەرەمێ‌ و بەری ربیع اڵاولی هەیڤا نەخوشی و ئێشانە ژبەر ڤێ‌ چەندێ‌ شەریعەتێ‌ ئیسلامێ‌ رەتكر و گوتی وەسا نینە و هەمی خوشی و نەخوشی ب قەزا و قەدەرا خودێ‌ نە)).

 ((الطِّيَرَةُ شِرْكٌ)) ئەو كەسێ‌ خو بهێلیتە بهیڤیا بالندە و گیانەوەرا ڤە و كارێ‌ خو بكەت و نەكەت بزانینا وان وخو نەهێلیتە ب هیڤیا قەزا و قەدەرا خودێ‌ ڤە ئەوا بو وی نڤێسای هینگێ‌ ئەو تێتە پلەیەكا (دەرەجەكا) شركێ‌ و دبیت ئەو مروڤ موشرك بیت .

ئەو كەسێ‌ خو ب هیڤیا ( تطیر ) بهێلیت : 
 یائێكێ‌ :- ئەو كەسێ‌ ب هیڤیا (تطیر) و بێ‌ ئیفلەحێ‌ ڤە بت، و ژمال دەرنەكەڤیت و كارێ‌ خو نەكەت و خو ب دەست تطیرێ‌ ڤە بەردەت ، ئەڤە مەزن ترین بێ‌ ئیفلەحی یە تێتە سەرێ‌ ڤی مروڤی.

 یا دووێ‌:- ئەف كەسە دێ‌ ب كارێ‌ خو رابیت بەلێ‌ ل هەمان دەمدا، دلێ‌ وی تژی گومان و ترس و نەخوشی و بەرتەنگی بیت و ژكارتێ‌ كرنا بێ‌ ئیفلەحێ‌ دترسیت نەكو بێتە سەرێ‌ وی ، لێ‌ ئەف رەنگە كێم ترە ژ رەنگێ‌ ئێكێ‌.

 بەلێ‌ هەردوو رەنگ كێماتیێ‌ دئێخنە دناڤ تەوحیدا مروڤی دا و ب زیانن ل سەر وی.

* ئەرێ دەرمانێ‌ وی كەسێ‌ بێ‌ ئیفلەحی و كوراتی ل سەر دلێ‌ وی دا هەی چی یە؟:-
 بلا بێژیت ((اللَّهُمَّ لاَ يَأْتِى بِالْحَسَنَاتِ إِلاَّ أَنْتَ وَلاَ يَدْفَعُ السَّيِّئَاتِ إِلاَّ أَنْتَ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِكَ)) ئەبو داود ڤەدگوهێزیت . هەروەسا دحەدیسەكا دیدا پێغەمبەر سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بن دبێژت : ((اللَّهُمَّ لَا خَيْرَ إِلَّا خَيْرُكَ وَلَا طَيْرَ إِلَّا طَيْرُكَ وَلَا إِلَهَ غَيْرُكَ)) ئیمام ئەحمەد ڤەدگوهێزیت .

 رامانا وان ((ئەی خودێ‌ كەسەك خێر و باشیان نائینیت هەر تووی، و كەسەك گونەه و خرابیان پاشڤە لێ‌ نادەت هەر تووی ، و كەسەك گونەها نادەتە پاش و خێرا بكەت هەر تووی ، چو حەول وقوەت مە نینن هەر بتەیە)).

((ئەی خودێ‌ چو بێ‌ ئیفلەحی و كوراتی نینە قەزا و قەدەرا تە تێنەبیت ، و چو خێر و باشی نینن ئەگەر خێر و باشیێن تە نەبن، و چو خودێن راست نینن كو هەژی پەرستن و عیبادەتی بن تو تێنەبی))

یا فەرە چەند كارەكێن دی بكەت كو دپێتڤی نە : وەكی:-  
1- زانینا زیانا تطیرێ‌ (بێ‌ ئیفلەحیێ‌).  
2-هاریكاریا دەرونێ‌ ( نەفسا ) خو بكەت كو ڤێ‌ شولا بێ‌ خێر و ب گونەه پێلیت .
3-ئیمان و باوەری ب قەزا و قەدەرا خودێ‌ هەبیت . 
4-هزرا جوان و خوشكوك و تازە بخودێ‌ هەبیت .
دوو ركعەتێن نڤێژا ئیستیخارێ‌ بكەت (صلاة الاستخارة) دەمێ‌ ڤیا كارەكی ئەنجام بدەت و پشتی هەردوو ركعەتا دوعا ئیستیخارێ‌ وەكی هاتی ژجابرێ كورێ عبدالله گوت: (( پێغەمبەر یێ وەسا بو كانێ چاوا سورەتەكا قورئانێ نیشا مە ددا ئەها هوسا نڤێژا ئیستیخارێ نیشا مە ددا و دگوت : ئەگەر ئێك ژهەوە كارەك كرە ددلێ خودا بلا دوو رەكعەتا بكەتن  نەژ فەرزێنە . ((كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُعَلِّمُنَا الاِسْتِخَارَةَ فِي الأُمُورِ كَمَا يُعَلِّمُنَا السُّورَةَ مِنَ القُرْآنِ يَقُولُ : إِذَا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالأَمْرِ فَليَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الفَرِيضَةِ ثُمَّ لِيَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ وَأَنْتَ عَلاَّمُ الغُيُوبِ ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي أَوْ قَالَ عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ فَاقْدُرْهُ لي وَيَسِّرْهُ لي ثُمَّ بَارِكْ لي فِيهِ ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لي في ديني وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي أَوْ قَالَ في عَاجِلِ أمري وَآجِلِهِ ، فَاصْرِفْهُ عَنِّى وَاصْرِفْنِي عَنْهُ ، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ ثُمَّ أَرْضِنِي ، وَيُسَمِّى حَاجَتَهُ)) بوخاری ڤەدگوهێزیت .
سزایێ‌ تطیرێ‌ ئەوا نەهی ژێ‌ هاتی یە كرن:-
پێغەمبەر سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بن دبێژیت : ((إِنَّمَا الطِّيَرَةُ مَا أَمْضَاكَ أَوْ رَدَّكَ)) ئیمام ئەحمەد ڤەدگوهێزیت

((هندیكە بێ‌ ئیفلەحیە ئەگەر ئێكی گوت فلان تەیر ژ بەر پێت تە فرین هنگێ‌ ئەو دێ‌ چیتە سەر وەغەرا خو چونكی ل نك وی ئەو تەیرە یێ‌ خێر و باشیێ‌ یە، بەلێ‌ ئەگەر گوتێ‌ فلان تەیر ژبەر پێتە یان ل عەسمانی فری دێ‌ وەغەرا تە نەخوش بت یان نەخوشی دێ‌ كەفتە درێكا تەدا ئەو ناچیتە وەغەرێ‌ چونكی گوهێ‌ خو دا تەیری و ئەو تەیر ل نك بیرو باوەرێت وی خرابیان و نەباشیان دزانت  وئەڤە تەیا دورستە )).

كورتیەك ژ ( تطیر ) بێ‌ ئیفلەحی : دەرگەهەكە كو ژ كەڤن وەرە و د مللەتێن بوری دا و حەتا ئەڤرو یا بەردەوامە و بو یە جهێ‌  جرە و گەنگەشێ دناڤبەرا پێغەمبەر و مللەتێن وان دا كو هەر جارا پێغەمبەرەكی شیرەتەك ل مللەتێ‌ خو كربا دا ئەو بێژنێ‌ تو یێ‌ بێ‌ ئیفلەحی ، د صەحیحا بوخاری دا هاتیە ڤەگوهاستن ژ عیكریمەی گوت : ئەم د روینشتی بوین ل نك عبد الله كورێ‌ عەباسی بالندەك بوری ب دەنگێ‌ خو كرە قێژی زەلامەك ژ حازر بویان گوت : خێرە خێرە . عبد الله گوت : نەخێرە و نە شەرە ) مەعنا وێ‌ خو نە رازی كر و ئینكارا ڤێ‌ گوتنێ‌ كر چونكی خێر و شەر هەمی ب قەزا و قەدەرا خودێ‌ نە ، نەكو ب دیتنا تەیرەكی یان ب دەنگێ‌ وی نە یان خودان كرنا گیانەوەرەكی وەكی گەلەك جارا ل ناف هندەك مالان دا كوتر یان كێڤریشك یان هەر تشتێ‌ بیت نا ئێتە خودان كرنێ‌ چونكی د هزرا وان دا ئەو دبێ‌ ئیفلەحن ، و پێغەمبەر سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بن دبێژیت : ئەگەر بێ‌ ئیفلەحی هەبیت یا د سێ‌ تشتادا : خانی و ژنێ‌ و دەواری . (إِنْ كَانَ الشُّؤْمُ فِي شَيْءٍ فَفِي الدَّارِ وَالْمَرْأَةِ وَالْفَرَسِ) ئیمامێ‌ بوخاری ڤەدگوهێزیت .
  

هیڤیا  باش (فالك) (الفأل الحسن):-
رامانا وێ‌/ پەیڤەكا خوش و باشە مرۆڤی گوه لێ‌ دبیت كو كەیف پێ‌ بهێت.
نمونە/ كەسەكی ڤیا بچیتە وەغەرەكێ‌ گوهلێ‌ بو كەسەكی گوت : ئەی سالم یێ‌ كەیف خوش بی ب وەغەرا خو.
حوكمێ‌ وێ‌ یێ‌ دورستە.
دەلیل/ گوتنا پێغەمبەری  سلاڤێت خودێ‌ ل سەر بندبێژیت (يعجبنى الفأل) بوخاری وموسلم ڤەدگوهێزن:
(( فال و هزرێن جوان ژ خودێ‌ ,من گەلەك كەیف پێ‌ دهێت و پێ‌ شەیدامە )) بوخاری وموسلم ڤەدگوهێزن
  

* جوداهی دناڤ بەرا بێ‌ ئیفلەحیێ‌ و هیڤیێ‌ دا:-
الطيرة:- بێ‌ ئیفلەحی هزرا كرێت و نەباشە ژ خودێ‌ ، دانا حەقێ‌ خودێ‌ بو كەسەكێ‌ دی، و هەلاویستنا دلان بچێكریەكی ڤە كو چ فایدە و زەرەر ژێ‌ چێ‌ نەبن.
الفأل:- فال ئەڤەیە كو مرۆڤ یێ‌ هزر جوان و خوشكوك بیت ژ خودێ‌ ، و هەوجەی و پێتڤیێت مرۆڤی نازڤرینیت.  
نڤێسین   
 بابێ یوسفی 


منقووووووووووووووووول.... أحفاد الصلاح الدين الأيوبي : أخوكم ابوحسين مزيري
 Hafar~alqbor@nimbuzz.com 
حفار القبور في خدمتكم
 http://paradiseway.yn.lt 
طريق الجنه خاص لتحميل تكستات اسلاميه، مع قسم اللغة الكرديه 
http://ramadhan.yn.lt 
رمضان ، لتعرف اكثر عن شهر رمضان، مع قسم اللغة الكرديه
 اذا أعجبك موضوع من موضوعاتى ..فلا تشكرنى ولكن أدع لي (في ظهر الغيب)
 ملاحظه : كل ملفات منقوله ومنسوخ